این پژوهش به منظور بررسی تغییرات مواد شبه جیبرلیک اسید در طول دوره چینه سرمایی (0، 10، 20، 30 روز در Co10) و بدون چینه سرمایی در بذر ارقام آربکیین و زرد، انجام شد. در آزمایش اول، عصاره گیری از بذرهای دور قم آربکئین و زرد با اتانول (80%) انجام گردید و سپس با اتیل استات، خالص گردید. با استفاده از روش کروماتوگرافی لایه ای مواد شبه جیبرلیک اسید از عصاره جدا شد. به منظور مقایسه فعالیت بیولوژیکی کاهو قسمت های جدا شده، توسط TLC از آزمون هیپوکوتیل کاهو استفاده شد. نتایج به دست آمده از آزمایش اول نشان داد که در هر دو رقم با افزایش مدت چینه سرمایی مقدار مواد شبه جیبرلیک اسید افزایش می یابد. در آزمایش دوم عصاره گیری از قسمت های مختلف بذر بدون چینه سرمایی صورت گرفت. نتیجه آزمایش دوم نشان داد که در هر دو رقم، میزان مواد شبه جیبرلیک اسید آن در رویان بیشتر از سایر قسمتهای بذر می باشد.

جوانه زنی بذر فندق به دلیل پوسته ی سخت و دوره ی خواب با مشکلاتی روبه روست. تحقیق حاضر با هدف فائق آمدن بر این مشکلات برای بهبود صفات جوانه زنی انجام گرفت. به این منظور، بذرهای رسیده ی سه اکوتیپ فندق شامل مناطق مَکِش (جنگل آق اِولَر در تالش)، فندقلو (جنگل فندقلوی اردبیل) و مکیدی (جنگل ارسباران) در اوایل پاییز جمع آوری شد. سپس بذورِ با پوسته و بدون پوسته پس از لایه گذاری در ماسه ی مرطوب در یخچال (دمای 1 ± 5 درجه ی سانتی گراد) به مدت 90 و120 روز نگهداری شد. نمونه هایی نیز بدون لایه گذاری (شاهد، یا بدون تیمار) منظور شد. سپس بذرها به اتاق (22-20 درجه ی سانتی گراد) منتقل شدند و جوانه زنی شان روزانه یادداشت شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. بیشترین میزان جوانه زنی (51/66 درصد)، سرعت جوانه زنی (2/86 عدد در روز)، یکنواختی جوانه-زنی (4/28 عدد در روز) و قدرت جوانه زنی بذر (45/33 درصد)، طول ریشه چه (11/55 سانتی متر)، طول ساقه چه (10/35 سانتی متر) و شاخص بنیه (112/84) به بذرهای بدون پوسته ی اکوتیپ مکش با چهار ماه چینه سرمایی تعلق داشت. بذرهای با پوسته ی هر سه اکوتیپ با دوره ی چینه سرمایی به ویژه 120 روز، از درصد جوانه زنی (حدود 40 درصد) و شاخص بنیه ی بذر (حدود 70) قابل قبولی برخوردار بودند. به طور کلی، در هر سه اکوتیپ فندق، بذرهای بدون پوسته نسبت به بذرهای باپوسته قابلیت بهتری برای جوانه زنی دارند. با وجود این، در صورت استفاده از بذرهای باپوسته برای تکثیر در نهالستان یا کاشت مستقیم بذر در عرصه های مخروبه ی جنگلی، بهتر است بذرها دوره ی سرمادهی (تا حد امکان 120 روز) را طی کنند.

مقدمه: بذرها گزینه مناسبی جهت برنامه های تکثیر و حفاظت گیاهان دارویی هستند. اگر چه وجود خواب در بذر برای گیاهان دارویی وحشی یک راهبرد سازگاری محسوب می شود، اما در مسیر اهلی سازی، زراعت و پرورش آن ها یک صفت نامطلوب محسوب می شود و باید آن را برطرف نمود. بذر خوشاریزه نیز علیرغم دارا بودن خواص دارویی قابل توجه، دارای خواب می باشد. مواد و روش ها: به منظور شکست خواب بذر گیاه خوشاریزه سه آزمایش جداگانه شامل سرمادهی مرطوب، تیمار هورمونی و ترکیبی از هردو اجرا گردید. برای تیمار سرمادهی مرطوب بذرها در 10 نمونه 100 تایی به صورت مرطوب در دمای 5 درجه سانتی گراد به مدت 2، 4، 6، 8، 10، 12، 14 و 16 هفته قرار گرفته و با استفاده از طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار مورد مقایسه قرار گرفتند. برای تیمار هورمونی بذرها به مدت 24 ساعت در بستر حاوی غلظت های صفر، 500 و 1000 میلی گرم در لیتر جیبرلین قرار گرفتند و سپس به شرایط جوانه زنی منتقل شدند ولی از آنجاکه شکست خواب اتفاق نیفتاد، این آزمایش مورد بحث قرار نگرفت. برای ترکیب تیمارهای هورمونی و سرمادهی بذرها به مدت 24 ساعت در دمای 20 درجه سانتی گراد در غلظت های ذکر شده جیبرلین قرار داده شدند و سپس به محیط حاوی آب مقطر در دمای 5 درجه سانتی گراد منتقل شد و در مدت 2، 4، 6 و 8 هفته در یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار مورد مقایسه قرار گرفتند. عامل اول غلظت جیبرلین در سه سطح و عامل دوم مدت زمان سرمادهی در 4 سطح بود. یافته ها: سرمادهی مرطوب اثر مثبتی بر شکستن خواب بذر داشت و در تیمار 16 هفته سرمادهی صفات درصد و سرعت جوانه زنی و شاخص های بنیه به بیشترین مقدار خود رسید. استفاده توام تیمارهای هورمونی موجب تسریع شکست خواب و بهبود خصوصیات جوانه زنی بذرهای این گیاه گردید بطوریکه در 8 هفته به بالاترین میزان ممکن رسید. تیمار 8 هفته سرمادهی مرطوب در دمای 5 درجه سانتی گراد توأم با 1000 میلی گرم در لیتر جیبرلیک اسید، بهترین تیمار برای شکست خواب بذر خوشاریزه بود. نتیجه گیری: به نظر می رسد خواب بذرهای خوشاریزه از نوع فیزیولوژیکی است که بطور موفقیت آمیزی توسط سرمادهی و کاربرد همزمان سرمادهی و هورمون جیبرلین شکسته می شود. اگرچه هورمون جیبرلین به تنهایی اثری بر شکست خواب نداشت، اما سبب کاهش نیاز سرمایی بذرهای خوشاریزه گردید و استفاده توام این دو اثر هم افزایی داشت.

محلب Cerasus mahaleb (L.) Mill یکی از گونه های درختی مهم موجود در جنگل های زاگرس می باشد از جمله گونه هایی است که بیشترین خطر نابودی متوجه آن می باشد. در این بررسی، تاثیر تیمارهای مختلف سرما دهی (با توجه به رویش محلب در ارتفاعات فوقانی)، مورد بررسی قرار گرفت. تیمارهای مورد بررسی شامل: 4، 8، 12، 16، 18، 20 و 22 هفته استراتیفه سرد (در حالت های با و بدون پوسته) بودند. نتایج این بررسی نشان داد بین تیمار های مورد بررسی تفاوت معنی داری وجود دارد (P<0.01) و تیمار 22 هفته استراتیفه سرد دارای بیشترین میانگین جوانه زنی (61.5 درصد) است. کمترین میزان جوانه زنی در تیمار 8 هفته استراتیفه سرد صورت گرفت و در تیمارهای شاهد و 4 هفته استراتیفه سرد، جوانه زنی مشاهده نشد. بیشترین قدرت جوانه زنی نیز در تیمار 22 هفته استراتیفه سرد و کمترین میزان آن در تیمار 4 هفته استراتیفه سرد صورت گرفت.

سابقه و هدف: بذر زیتون (. Olea europaea L) برای جوانه زنی با دو مشکل (خفتگی فیزیولوژیک و خفتگی میکانیکی) مواجه می باشد. تیمارهای مختلف همانند خراش دهی میکانیکی، خراش دهی شیمیایی و چینه سرمایی (سرمادهی مرطوب) برای تسریع جوانه-زنی بذر استفاده می شود. به منظور رفع خفتگی میکانیکی، اسید سولفوریک غلیظ و جهت رفع خفتگی فیزیولوژیک، چینه سرمایی مرطوب به کار گرفته می شود. در مطالعه حاضر، به منظور رفع خفتگی بذر، تسریع جوانه زنی و دست یابی به دانهال های مناسب برای تولید پایه های سازگار با شرایط اقلیمی شهرستان رودبار، بذرهای ارقام آربکین، بلیدی و ماری مورد بهره برداری قرار گرفتند و از تیمارهای چینه سرمایی و اسید سولفوریک استفاده شدند. همچنین، اثر زمان برداشت بذر روی میزان جوانه زنی مورد بررسی قرار گرفت. مواد و روش ها: بذرها از میوه های درختان زیتون ارقام آربکین، بلیدی و ماری در ایستگاه تحقیقات زیتون رودبار برداشت شدند. زمان اول برداشت، مرحله رسیدن کامل بذر همراه با تغییر رنگ زیتون از سبز به زرد (اوایل مهر ماه) و زمان دوم برداشت، مرحله رسیدن کامل میوه همراه با تغییر رنگ آن به بنفش و سیاه شدن (اواخر آبان) بود. گلدان ها با کود حیوانی پوسیده و ماسه رودخانه پر شدند. سه بذر در هر گلدان کاشته شدند. بستر کاشت و بذرها با ماده ضدعفونی کننده کاربندازیم به نسبت دو در هزار ضدعفونی شدند. آزمایش به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. فاکتورها شامل؛ ارقام در سه سطح (آربکین، بلیدی و ماری)، زمان برداشت در دو سطح (رسیدن کامل بذر و رسیدن کامل میوه)، چینه سرمایی با دمای 7-6 درجه سانتی گراد در سه سطح (0، 500 و1000 ساعت) و تیمار اسید سولفوریک غلیظ 97 درصد در دو سطح (0 و 9 ساعت) بودند. بنابراین، آزمایش حاضر 36 سطح تیماری داشت. برای هر رقم، 240 گلدان در 12 سطح (6 سطح در مرحله اول برداشت و 6 سطح در مرحله دوم برداشت) و در هر سطح 20 گلدان استفاده شد. در مجموع، 2160 بذر برای 720 گلدان برای سه رقم استفاده شد. سرعت جوانه زنی، میانگین جوانه زنی، درصد جوانه زنی، قدرت جوانه زنی و شاخص های رشد رویشی همانند رشد شاخساره و وزن خشک گیاهچه صفات اندازه گیری شده بودند. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSSتجزیه شدند و میانگین آنها با استفاده از آزمونLSD در سطح احتمال 5 درصد مقایسه شدند و برای رسم نمودار از نرم افزار EXCEL استفاده گردید. یافته ها: تجزیه واریانس داده ها نشان داد که بین تیمارها و صفات اندازه گیری شده در ارقام مختلف از نظر آماری اختلاف معنی داری (p≤, 0. 01) وجود داشت. اختلاف معنی داری بین پرایمینگ سرما و پرایمینگ اسید و تعداد بذر جوانه زده و تعداد و شاخص بنیه گیاهچه وجود نداشت. نتایج نشان داد که تیمار تلفیقی بذر رقم ماری با 9 ساعت تیمار اسید سولفوریک و 1000 ساعت تیمار چینه سرمایی، بالاترین قدرت جوانه زنی را القا کرد. کاربرد تلفیقی پرایمینگ سرما و اسید سولفوریک در مرحله دوم برداشت (پس از رسیدن کامل میوه)، تعداد روز تا جوانه زنی را کاهش، اما درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، متوسط جوانه زنی و شاخص بنیه گیاهچه را در همه ارقام افزایش داد. در هر سه رقم، بالاترین وزن خشک گیاهچه از پرایمینگ سرمای 500 ساعت به دست آمد. نتیجه گیری: تولید دانهال های بیشتر و قوی تر زیتون، برای توسعه باغ های زیتون در استان های زیتون خیز کشور از نظر اقتصادی، زیست محیطی و جلوگیری از فرسایش خاک به ویژه در اراضی شیب دار حائز اهمیت است. در این پژوهش، راهکار مؤثری برای افزایش شاخص های جوانه زنی در بذر زیتون ارائه گردید. در بین ارقام مختلف زیتون مورد استفاده، رقم ماری واکنش بیشتر و بهتری به پرایمینگ نشان داد که این واکنش در مرحله برداشت دوم مشهودتر بود.

تحقیق حاضر به منظور بررسی اثر تیمارهای خراش دهی شیمیایی با اسیدسولفوریک (0، 3، 6 و 9 ساعت)، حذف درون بر و چینه سرمایی (0، 21 و 31 روز ) بر درصد جوانه زنی بذور ارقام زیتون کرونایکی، زرد و شنگه به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. بالاترین درصد جوانه زنی در ارقام زیتون با حذف درون بر و چینه سرمایی بین 21 تا 31 روز بدست آمد بطوریکه بیش از 84 درصد بذور جوانه زدند. خراش دهی شیمیایی با اسیدسولفوریک 97 درصد به مدت 6 تا 9 ساعت در کلیه ارقام موجب بالاترین درصد جوانه زنی به حدود 40 الی 50 درصد شد. رشد دانهال های زیتون نیز با حذف درون بر به طورقابل توجهی، به خصوص در رقم زرد افزایش یافت. بیشترین ارتفاع بوته، قطر تنه گیاهچه و طول ریشه در تیمار 6 ساعت خراش دهی با اسید سولفوریک در 750 ساعت چینه سرمایی در رقم زرد بدست آمد. با تیمارهای حذف درون بر، خراش دهی شیمیایی (به طور میانگین 6 ساعت با اسید سولفوریک)، و چینه سرمایی (به مدت 31 روزساعت) می توان درصد جوانه زنی و رشد دانهال بذر زیتون را به طور قابل توجهی افزایش داد.

با توجه به ارزش دارویی و زینتی زالزالک Crataegus spp. و نیز مشکلاتی که در تکثیر جنسی آن به دلیل وجود پوشش سخت بذر و جنین نارس وجود دارد کار روی روش هایی که بتواند موجب تسهیل فرآیند جوانه زنی بذر این گیاه شود از اهمیت ویژه ای برخوردار است؛ بنابراین، هدف از این مطالعه شناسایی بهترین روش شکستن خواب بذر هشت گونه زالزالک بومی ایران می باشد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتور اول گونه ی زالزالک در هشت سطح، فاکتور دوم تیمار اسید سولفوریک در سه سطح (نیم و یک ساعت غوطه-وری در اسید سولفوریک 98% در مقابل عدم تیمار (شاهد)) و فاکتور سوم تیمار سرمادهی مرطوب در سه سطح (90، 105 و 120 روز در دمای 4 درجه سانتی گراد) بودند. نتایج نشان داد که بالاترین درصد جوانه زنی (32%) و سرعت جوانه زنی (9.1 بذر در روز) در C. turkestanica تحت اثر متقابل تیمار اسید سولفوریک به مدت یک ساعت و سپس یک دوره 120 روزه سرمادهی حاصل شد که اختلاف معنی دار با سایر تیمارها داشت. در نتیجه می توان گفت بذرهای زالزالک دارای خواب عمیق فیزیکی و فیزیولوژیکی می باشند و برهمکنش تیمار اسید سولفوریک و چینه سرمایی نقش مهمی در افزایش درصد و سرعت جوانه زنی بذر زالزالک ایفا نمود.

این پژوهش با هدف بررسی اثر تیمارهای مختلف اسید جیبرلیک و چینه سرمایی بر جوانه زنی بذر پسته در جنگل پسته خواجه کلات واقع در شمال شرقی کشور که به دو شهرستان سرخس و کلات تعلق دارد، انجام گرفته است. بدین منظور ابتدا بذرهای گونه پسته از 23 واحد شکل زمین موجود در منطقه مورد بررسی جمع آوری شد و سپس در آزمایشگاه بذر، هفت تیمار مختلف اسید جیبرلیک و چینه سرمایی در سه تکرار بر روی بذرها اعمال شد. بعد از انجام تیمارها صفاتی از قبیل ارزش جوانه زنی، درصد جوانه زنی، میانگین مدت جوانه زنی و سرعت رشد اندازه گیری شدند. با توجه به نتایج این پژوهش تیمارهای مختلف روی درصد جوانه زنی، ارزش جوانه زنی، میانگین مدت جوانه زنی و سرعت رشد بذر پسته اثر معنی داری داشته است (p<0.01). تیمارهای مربوط به چینه سرمایی، نسبت به تیمارهای اسید جیبرلیک، تاثیر بیشتری روی سرعت رشد، درصد و ارزش جوانه زنی بذر پسته داشته است و نیز بین تیمارهای چینه سرمایی، تیمار شش و هشت هفته تاثیر بیشتری بر جوانه زنی دارند. کمترین مقدار جوانه زنی در تیمار اسید جیبرلیک با غلظت 500 پی پی ام به مدت 12 ساعت بود.